Πολυφαρμακία είναι η χρήση πολλαπλών φαρμάκων ή περισσοτέρων απ’ότι είναι ιατρικώς απαραίτητα.

Σαν φαινόμενο είναι πολύ συχνό στους ηλικιωμένους και περισσότεροι από τους μισούς πλέον λαμβάνουν σκευάσματα τα οποία δεν χρειάζονται. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλές αρνητικές συνέπειες. Έχουν μελετηθεί όλες οι μορφές φαρμακευτικής φροντίδας και διαπιστώθηκε πολυφαρμακία παντού. Σε περιπατητικούς ασθενείς διαπιστώθηκαν οι μισοί να λαμβάνουν 5 ή περισσότερα σκευάσματα και ένα τουλάχιστον συμπλήρωμα διατροφής. Οι μισοί σχεδόν από τους ασθενείς με νοσοκομειακή ρύθμιση λάμβαναν 5-8 σκευάσματα ενώ οι νοσηλευόμενοι πολλές φορές ξεπερνούσαν τα 9 σκευάσματα. Οι συνέπειες φυσικά πολλές.

Οι κλινικές συνέπειες της πολυφαρμακίας είναι πολλές ( Maher et al., 2014) :

• Αύξηση στα κόστη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης( έως και 30% περισσότερο).
• Παρενέργειες φαρμάκων με αποτέλεσμα αύξηση κατά 10% των επισκέψεων στα επείγοντα και κατά 88% αύξηση κινδύνου παρενεργειών σε άτομα που λαμβάνουν 5 ή περισσότερα φάρμακα.
• Αλληλεπιδράσεις φαρμάκων με αποτέλεσμα μείωση ή μη αποτελεσματικότητας ενός φαρμάκου ή και αύξηση δράσης του παραπάνω του επιθυμητού λόγω αλληλεπιδράσεων στο σύστημα των κυτοχρωμάτων στο ήπαρ.
• Αμέλεια, μη συμμόρφωση ή λάθος στη λήψη της φαρμακευτικής αγωγής( 43-100%).
• Μείωση του λειτουργικού status ( μείωση των IADLs- instrumental activities of daily living).
• Γνωσιακή έκπτωση με τη μορφή ντελίριουμ ή άνοιας. Αποτελέσματα των Time-Up and Go tests και MoCA tests έδειξαν ότι ηλικιωμένοι που λάμβαναν 5 ή περισσότερα σκευάσματα, είχαν επηρεασμένο γνωσιακό status ανεξάρτητα με την ύπαρξη συννοσηρότητας ( Langeard et al., 2016).
• Αύξηση των πτώσεων και επηρεασμένη κινητικότητα( Langeard et al., 2016). Οι πτώσεις είναι σημαντικό κεφάλαιο όταν μιλάμε για ηλικιωμένα άτομα και τις περισσότερες φορές είναι το αίτιο καθήλωσής τους στο κρεβάτι με ότι σημαίνει αυτό για την περεταίρω ζωή τους( αύξηση θνητότητας και κόστους φροντίδας).
  Ακράτεια ούρων( σε ηλικίες μεγαλύτερες των 70 κυρίως).

Η πολυφαρμακία έχει πάρει μορφή πανδημίας στις μέρες μας.

φαρμακα

Ίσως διότι παλιότερα δεν υπήρχαν τόσα φάρμακα. Ίσως διότι ο άνθρωπος πλέον ζει περισσότερο και η συννοσηρότητα είναι εμφανής. Εδώ θα πρέπει να εισαγάγουμε και τον όρο της κατάλληλης πολυφαρμακίας διότι νοσήματα όπως αρτηριακή υπέρταση και σακχαρώδης διαβήτης ίσως χρειάζονται μέχρι και τρία σκευάσματα το καθένα για να περιοριστούν. Όπως γίνεται αντιληπτό το όριο των πέντε φαρμάκων φαντάζει ουτοπικό.

Ποιοι θα είναι ρυθμιστές της αγωγής άρα και υπεύθυνοι της πολυφαρμακίας?( Cadogan et al., 2015).

Οι νέες τάσεις και ανάγκες προτείνουν ένα μοντέλο πολυεπιστημονικής ομάδας. Πρωταρχικό ρόλο φυσικά θα έχουν οι ιατροί πρωτοβάθμιας περίθαλψης ( γενικοί ιατροί) και οι φαρμακοποιοί της κοινότητας. Αυτοί θα πρέπει να εξατομικεύσουν την αγωγή και να θέσουν τα κριτήρια για τον καθένα όπως τις δεξιότητές του, την εν γένει συμπεριφορά του και πιθανή αλλαγή αυτής, τις πεποιθήσεις και τα πιστεύω του και το γνωσιακό του status. Έτσι θα περιοριστούν οι αρνητικές συνέπειες της πολυφαρμακίας.

Παράλληλα παρατηρείται μία έξαρση στην κατανάλωση συμπληρωμάτων διατροφής, φαρμακευτικών βοτάνων ή/και ομοιοπαθητικών σκευασμάτων με απρόβλεπτες συνέπειες. Θα πρέπει σίγουρα να γίνει μία καμπάνια σωστής ενημέρωσης από το υπουργείο υγείας διότι μέτρα όπως περιορισμός στη συνταγογράφηση δεν είχαν αποτέλεσμα και το κόστος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης παραμένει υψηλό.

Βιβλιογραφία
1. Cadogan C.,Ryan C., Francis J., Gormley G., Passmore P, Kerse N., Hughes C.,΄΄ Improving appropriate polypharmacy for older people in primary care: selectingcomponents of an evidence-based intervention to target prescribing and dispensing΄΄, Implementation Science (2015) 10:161.

2. Langeard Α., Pothier Κ., Morello R., Lelong-Boulouard V., Lescure P., Bocca M.L., Marcelli C., Descatoire P., Chavoix C.,΄΄ Polypharmacy Cut-Off for Gait and Cognitive Impairments΄΄,Polypharmacy Effect on Mobility and Cognition doi: 10.3389/fphar.2016.00296.

3. Lopes L.M., Figueiredo T.P., Costa S.C., Adriano Max Moreira Reis A.M.M. , ΄΄Use of potentially inappropriate medications by the elderly at home΄΄, Scielo org.21(11):3429-3438, (2016).

4. Maher R., Hanion J., Hajjar E. ΄΄ Clinical Consequences of Polypharmacy in Elderly΄΄,HHS Public Access (2014).