Η λέξη δυσθυμία προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη θυμός που θα πει ψυχή και το πρόθεμα δυσ- που έχει αρνητική σημασία. Στην κυριολεξία σημαίνει κακόθυμος. Στη νέα ελληνική χρησιμοποιείται: α) ως συνώνυμο της λέξης κακόκεφος και β) ως ψυχιατρική έννοια για να δηλώσει έναν τύπο κλινικής κατάθλιψης. Η δυσθυμία ως ψυχιατρικός όρος αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια και περιλαμβάνεται στις καταθλιπτικές διαταραχές όπως η μείζων κατάθλιψη και η μανιοκατάθλιψη. Χαρακτηριστικά της δυσθυμίας είναι τα λιγότερο επώδυνα αλλά χρόνια συμπτώματα κατάθλιψης. Σε αντίθεση με τη μείζονα κατάθλιψη το άτομο δεν έχει τόσο έντονα μειωμένη λειτουργικότητα ενώ τα συμπτώματα είναι πιο ήπια. Παρόλα αυτά το γεγονός ότι τα συμπτώματα εκτείνονται στο χρόνο καθιστά τη δυσθυμία ως μια σοβαρή διαταραχή χρόνιας φύσης.
Τα συχνότερα συμπτώματα αυτής της ψυχικής διαταραχής είναι:
- μειωμένη ενεργητικότητα και αίσθημα κόπωσης
- δυσκολία συγκέντρωσης
- χαμηλή αυτοεκτίμηση
- απώλεια σεξουαλικού ενδιαφέροντος (libido),
- ανηδονία, που σχετίζεται με την έλλειψη άντλησης ευχαρίστησης από δραστηριότητες που άλλοτε έδιναν χαρά
- αϋπνία ή αυξημένος ύπνος,
- αύξηση όρεξης για φαγητό ή ανορεξία
Όλα τα παραπάνω συμπτώματα θα πρέπει να έχουν διάρκεια πάνω από δύο χρόνια για να θεωρηθούν δυσθυμία.
Σύμφωνα με έρευνες, το 0,8%-6% του πληθυσμού θα εμφανίσει σε κάποια φάση της ζωής του δυσθυμία. Εφόσον δεν υπάρξει θεραπευτική αντιμετώπιση η δυσθυμία θα συνεχιστεί για όλη του τη ζωή. Είναι σημαντικό να γίνει έγκαιρη διάγνωση της νόσου, καθώς είναι πολύ πιθανό να εμφανιστούν και άλλες ψυχιατρικές διαταραχές που μπορεί να περιπλέξουν τη διάγνωση. Δεν είναι καθόλου σπάνιο εκτός από τη δυσθυμία να συνυπάρχει και μείζων καταθλιπτική διαταραχή. Σε αυτή την περίπτωση ονομάζουμε το φαινόμενο «διπλή κατάθλιψη».
Η θεραπεία της δυσθυμίας μπορεί να είναι είτε φαρμακευτική ή ψυχοθεραπευτική ή και συνδυασμός των δύο. Αντικαταθλιπτικά χάπια όπως οι αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRI) θεωρούνται τα νεότερα και ασφαλέστερα στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά και αναστολείς της MAO θεωρούνται επίσης αποτελεσματικά αν και εμφανίζουν περισσότερες παρενέργειες. Είναι σημαντικό να πούμε ότι μέχρι το 1980 η δυσθυμία εθεωρείτο περισσότερο τύπος προσωπικότητας παρά ασθένεια. Η ονομασία της ήταν “νευρωτική” κατάθλιψη και αντιμετωπίζονταν ως καταθλιπτική διαταραχή προσωπικότητας. Ωστόσο, θετική ανταπόκριση ασθενών στα νέα αντικαταθλιπτικά ενέταξαν τη δυσθυμία στις διαταραχές διάθεσης.
Όσον αφορά την ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη ψυχοθεραπεία που να διεκδικεί τα πρωτεία στην αντιμετώπιση της δυσθυμίας. Τα τελευταία χρόνια έντονη φήμη κερδίζουν οι βραχύχρονες γνωσιακές θεραπείες που εστιάζουν στα συμπτώματα, ενώ οι παραδοσιακές ψυχοδυναμικές ψυχοθεραπείες είναι μακροχρόνιες και δεν εστιάζουν τόσο στα συμπτώματα, όσο στη μελέτη του ασυνειδήτου του ασθενούς, προκειμένου να ανακαλύψουν τις αιτίες που συνέβαλλαν στην κατάθλιψη.
Τέλος, τα κυριότερα ρεύματα ψυχοθεραπείας περιλαμβάνουν τη συστημική θεωρία, την ανθρωπιστική και την υπαρξιακή, οι οποίες είναι ιδιαίτερα διαδεδομένες και θεωρούνται θεραπείες μικρότερης διάρκειας σε σχέση με τις ψυχοδυναμικές.